Aşırı Borçlanma Nedir?
Aşırı borçlanma, ciddi derecede borçlanmaya düşkün olma ve bu borçları ödememeyi alışkanlık haline getirme demektir. Kişideki borçlanmayı ve borç ödememeyi alışkanlık haline getirmesi durumu sosyal yaşamda olumsuzluklar doğurur. Bu durum bir itibar azalması ve güvenilmez kişi olmayla neticelenir. Bu tür davranışlar ahlaki olarak kötü karşılanır. Evet, sivil kişiler açısından durum böyleyken kamu görevi yürüten şahısların bu tür eğilimler göstermesi daha ciddi bir sorundur. O yüzden kanunlarımız kamu görevlilerinin “aşırı borçlanma” sayılabilecek eylemlerini disiplinsizlik olarak görmektedir. Peki her türlü borçlanma aşırı borçlanma sayılabilir mi? Elbette insan hayatı iniş ve çıkışlarla doludur. İnsanlar ellerinde olmayan durumlardan ötürü maddi sıkıntılar içerisine düşmüş olabilirler. Bir kamu görevlisi nafaka, trafik kazası, doğal afet,personelin öngöremeyeceği şekilde ülke genelinde yaşanan olağanüstü ekonomik dalgalanmalar, ani devalüasyonlar, sağlık ve tedavi giderleri ile kefillik gibi zorunlu durumlar neticesinde borçlarını ödeyemiyorsa bu aşırı borçlanma sayılmaz.Ayrıca aşırı borçlanma için personelin birden fazla uyarılması ve hareketlerini düzeltmemesi hâlinin gerçekleşmesi gerekir. Makalemizde askeri personeller ile Jandarma personellerinin aşırı borçlanması konusunu ayrıntılı olarak irdeleyeceğiz.
Aşırı Borçlanmanın Limiti Var mı?
Aşırı borçlanmanın bir limiti yoktur. Önemli olan kişinin borçlarını ödememe noktasında alışkanlık sahibi olmasıdır. Borçları olmasına rağmen bu borçları ödeyen personel aşırı borçlanmış olmaz. Dolayısıyla aşırı borçlanma için belli bir miktardan söz edilmesi doğru değildir. Örneğin; nafaka, trafik kazası, doğal afet, ülke genelinde yaşanan olağanüstü ekonomik dalgalanmalar, ani devalüasyonlar, sağlık ve tedavi giderleri ile kefillik gibi zorunlu durumlar gibi durumlarda aşırı borçlanma söz konusu olmaz. Dolayısıyla önemli olan borç almanın ve geri ödememenin alışkanlık haline getirilmemesidir. Borçlu olmak aşırı borçlanma değildir. Borçluluğu alışkanlık haline getirerek borçlarını ödememek aşırı borçlanmadır.
Aşırı Borçlanmanın Cezası Nedir?
Çok sayıda meslek grubu için kanunlar aşırı borçlanmayı disiplinsizlik olarak görür. Ve her disiplinsizliğin bir cezası vardır.
Subaylar ve Astsubaylar için Aşırı Borçlanmanın Cezası
TSK Disiplin Kanunun 20. maddesi “Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezasını gerektiren disiplinsizlikler” başlığı altında “Aşırı borçlanmak ve borçlarını ödeyememek” disiplinsizliğini de saymıştır. Buna göre muvazzaf subay ve astsubaylar aşırı borçlanırlarsa haklarında silahlı kuvvetlerden ayırma cezası uygulanacaktır.
| MADDE 20 – (1) Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezasını gerektiren disiplinsizlikler şunlardır: a) Aşırı borçlanmak ve borçlarını ödeyememek: Nafaka, trafik kazası, doğal afet, personelin öngöremeyeceği şekilde ülke genelinde yaşanan olağanüstü ekonomik dalgalanmalar, ani devalüasyonlar, sağlık ve tedavi giderleri ile kefillik ve benzeri zorunluluk hâlleri hariç olmak üzere, aşırı derecede borçlanmaya düşkün olmak ve bu borçlarını ödememeyi alışkanlık hâline getirmektir. |
Sözleşmeli subay ve astsubaylar açısından aşırı borçlanma, sıralı sicil üstlerinin düzenleyeceği sicil belgesi sonucunda sözleşme feshine neden olabilir.
Uzman Erbaşlar için Aşırı Borçlanmanın Cezası
Uzman erbaş aşırı borçlanma cezası sözleşmenin feshedilmesidir. Buna göre aşırı derecede borçlanan uzman erbaşların sözleşmeleri “istifade edilememe” gerekçesiyle feshedilecektir. 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununu ve Uzman Erbaş Yönetmeliğinde bu hususta 12. ve 13. maddeler yer almaktadır. Uzman çavuşların aşırı borçlanma gerekçesiyle sözleşmelerinin feshi durumunda tazminat ödenmez. Uzman Çavuş tazminat hesaplamak için tıklayınız.
|
Uzman Erbaş Yönetmeliği m. 13/2 Görevde başarısız olanlar ile kendisinden istifade edilemeyeceği (atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildikleri kadro görev yerlerinde ve davranışlarında askerlik mesleği değerlerini sergilemede, ikazlara rağmen istenen düzeye ulaşamayan ve aşırı derecede borçlananlardan bu durumu rapor, tutanak ve her türlü belge ile kanıtlananlar, mazeretsiz olarak bir sözleşme yılı içerisinde yedi gün ve daha uzun süre ile göreve gelmeyenler) anlaşılan, atandıkları kadro görev yerleri ile ilgili olarak üç ay ve daha uzun süreli bir kurs veya eğitime gönderilenlerden kurs veya eğitimde başarısız olan uzman erbaşların, barışta sözleşme sürelerine bakılmaksızın Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Bunlar yedekte er kaynağına alınır. |
Sözleşmeli Erler İçin Aşırı Borçlanmanın Cezası
Sözleşmeli Er ve Erbaş Yönetmeliğinin 17. maddesine göre sözleşmeli erlerin aşırı borçlanmasının cezası sözleşme feshidir.
|
MADDE 17 ‒ (1) Sözleşmeli erbaş ve erlerin sözleşmeleri, aşağıdaki nedenlerle sözleşme süresinin bitiminden önce feshedilir: … b) Yetersizlik ve görevde başarısız olma nedeniyle kendisinden istifade edilemeyeceği, (atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildikleri, kadro görev yerlerindeki davranışlarında, askerlik mesleği değerlerini sergilemede, ikazlara rağmen istenen düzeye ulaşamayan ve aşırı derecede borçlananlardan bu durumu rapor, tutanak ve her türlü belgeyle kanıtlananlar, mazeretsiz olarak bir sözleşme yılı içerisinde yedi gün ve daha uzun süreyle göreve gelmeyenler) sıralı amirlerinin her türlü bilgi ve belgeye dayanarak düzenleyeceği nitelik belgesi ile anlaşılmak. |
Jandarma Personelinin Aşırı Borçlanması ve Cezası
Jandarmaların aşırı borçlanması için 7068 sayılı Kanuna bakmak gerekir. Bu kanuna kısaca Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Kanunu diyebiliriz. 7068 sayılı Kanun Emniyet Genel Müdürlüğü teşkilatında çalışan her sınıftan memurları kapsamaktadır. Ayrıca Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı teşkilatlarında görev yapan subay, astsubay, sözleşmeli subay, sözleşmeli astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve sözleşmeli erleri de kapsamaktadır. Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Personeli artık TSK Disiplin Kanununa tabi değildir.
Jandarma aşırı borçlanma cezası 7068 sayılı Kanuna göre altı ay kısa süreli durdurmadır. Aynı şekilde polisler ve sahil güvenlik personelinin aşırı borçlanmasının cezası da altı ay kısa süreli durdurmadır.
Aşırı Borçlanma ile İlgili Mahkeme Kararları
- Hakkında verilen disiplin cezaları, ayırma işlemi tesisine yeterli bulunmayan davaci astsubayın, diğer ayırma nedeni olan borçlanmasının kişilerden çok bankalara yönelik olma si ve düştüğü müzayaka durumunun ekonomik krizden kaynaklandığının tespiti ile Astsb. Sicil Yönetmeliğinde 60 inci maddenin 13.6.2003 tarihinde yapılan değişiklik neticesinde ayırma işleminde hukuka uyarlılık görülmemiştir.(AYIM.1.D., 9.12.2003, E 2003/561, K.2003/1577)
- Hakkında defaatle disiplin işlemi uygulanan, askeri ve adli mahkemelerce cezaya çarptırılan, ayrıca 18 adet icra işlemine muhatap olan davacının, disiplinsizlik ve ahlak durum nedeniyle ayırma işlemine tabi tutulması yerindedir.(AYIM.1.D., 18.10.1994 E.1994/390, K.1994/1159)
- Mevcut disiplin cezaları dışında ayrıca aşırı borçlanması nedeniyle müteaddit defalar uyanılıp cezalandırılan, onlarca ayrı icra takibine uğrayarak kıtası nezdinde sicil kişilerin istek ve şikayetlerine muhatap olan davacı astsubay hakkında disiplinsizlik nedeniyle ayırma işlemi tesisinde hukuki isabet vardır. (AYIM.1.D., 25.3.1997, E.1996/667. K.1997/228)
- Yazılı olarak uyarıldığı halde aşını derecede borçlanan, borçlarını ödememesi nedeniyle hakkında bir çok kişi ve kuruluş tarafından Komutanlık makamına şikayette bulunulan davacı astsubay hakkında tesis edilen disiplinsizlik nedeniyle ayırma işleminde yasal isabet görülmüştür.(AYIM. 1.D., 23.2.1999, E 1998/630, K. 1999/243)
- Dosya kapsamından aşırı derecede menfaatine ve borçlanmaya düşkün olduğu anlaşılan ve bu nedenle de muhtelif icra takiplerine maruz kalan davacı subayın disiplinsizlik nedeniyle ayırma işlemine tabi tutulmasında hukuka aykırı bir yön görülmemiştir.(AYIM.1.D 22.2.2000, E.1999/747, K.2000/180)
- Uyarı ve ikazlara karşı aşını borçlanmayı itiyad haline getiren davacının disiplinsizlik nedeniyle ayırma işlemine tabi tutulmasında hukuka aykırı bir yön görülmemiştir.(AYİM.1.D.22.2.2000, E.1999/747, K.2000/180)
- Bulunduğu rütbe ile bir önceki rütbesinde disiplinsiz davranışlarda bulunup aşın derecede borçlanan, ikaz ve cezalara rağmen bu durumunda değişiklik görülmeyen ve aşın borcunun, Astsubay Sicil Yönetmeliğinin 60/c maddesine 13 Haziran 2003 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan değişiklikle eklenen, makul neden kabul edilebilecek hususlardan kaynaklandığını ispat edemeyen davacı astsubay hakkında tesis edilen ayırma işleminde hukuka aykırı bir yön bulunmamaktadır.(AYIM.1.D., 12.11.2003, E 2003/509, K.2003/1406)
- Meslek safahatı boyunca disiplinsiz davranışlar içinde bulunan davacının, aşırı derecede borçlanmaya düşkün olduğu, anılan borçların mevzuatta belirtilen herhangi zorunlu bir nedene dayanmadığı, yapılan uyarılara rağmen durumunda herhangi bir düzelme olmadığı, çok sayıda ve farklı kişilere borçlanıp borçlarını ödememeyi alışkanlık haline getirmesinin TSK’nın itibarını sarsacak vehamete ulaştığı ve anılan hizmeti devam ettirmesine olanak kalmadığı değerlendirilmekle; tesis edilen ayırma işleminde hukuka aykırı bir yön bulunma maktadır.(AYIM.1.D., 7.10.2008, E 2008/345, K.2008/812)
Aşırı Borçlanma İtiraz Yolu
Eğer hakkınızda aşırı borçlanma nedeniyle bir ceza verildiyse buna itiraz etmeniz gerekecektir. Subay ve astsubaylar açısından aşırı borçlanma sonucunda Yüksek Disiplin Kurulları ayırma kararı vermektedir. Yüksek Disiplin Kurullarının ayırma kararına karşı tebliğden itibaren 60 gün içinde iptal davası açılması gerekir. Uzman çavuş veya sözleşmeli erlerin aşırı borçlanma nedeniyle sözleşmelerinin feshedilmesi halinde yine 60 gün içinde idare mahkemesinde dava açmaları gerekir. TSK aşırı borçlanma konusunda maalesef çoğu zaman hatalı kararlar vermektedir. Bu durumda askeri konularda uzman bir avukatlardan yardım almanız şarttır.