Sözleşme feshi uzman çavuş ve sözleşmeli erler açısından idarenin tek taraflı işlemi ile gerçekleşir. Yani bu yetkiye sadece idare sahiptir. Uzman erbaşların sözleşmeleri çok çeşitli sebeplerle feshedilmektedir. Bu sebeplerden bir kısmı uzman erbaşın görev veya kurslarda başarısızlığından kaynaklı olabileceği gibi disiplinsizlik kaynaklı da olabilir. Genel olarak disiplinsizlik, sağlık veya başarısızlık durumlar uzman erbaşlar için istifade edilememe olarak adlandırılır. Uzman erbaş ve sözleşmeli erlerde istifade edilememe konusu başka bir makalede incelenmiştir. Bu yazımızda uzman çavuş ve sözleşmeli erlerin meslek öncesi veya sonrası almış oldukları cezalardan(hapis, para cezası, hagb, erteleme) kaynaklı sözleşme feshi konusu işlenmiştir.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapan uzman çavuşlar 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununa sözleşmeli erler 6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanununa tabidir. Bu kanunlara göre uzman çavuşlar ve sözleşmeli erler bazı cezaları aldığında ve bu ceza kesinleştiğinde sözleşmeleri feshedilir. Burada cezadan kastımız asliye ceza veya ağır ceza mahkemelerince yapılan yargılamalar neticesinde verilen hapis cezası, adli para cezası veya bunlardan kaynaklı erteleme, seçenek yaptırımlara çevirme, açıklanmasını geriye bırakma kararlarıdır. Örneğin; uzman erbaş olmadan önce karıştığı bir kavgadan ötürü yargılanan ve yaralama suçundan ceza alan uzman erbaşın sözleşmesi feshedilir mi? Ya da mesleğe başladıktan sonra emre itaatsizlikte ısrar suçunu işleyen sözleşmeli erin sözleşmesi feshedilir mi?
Peki uzman erbaş ve sözleşmeli erlerde hangi cezalar sözleşme feshine neden olur? Bu durumda üçlü bir sınıflandırma yapmak gerekir.
Her Halde Sözleşme Feshi Gerektiren Cezalar
Bazı özel suçlar vardır ki bu suçlardan ceza alanların sözleşmeleri her durumda feshedilir. Bu suçlardan HAGB, erteleme, seçenek yaptırımlara çevirme verilmiş olsa dahi sözleşme feshedilir. Her durumda sözleşme feshine neden olan suçları tablodan görebilirsiniz. Örneğin, hırsızlık, cinsel saldırı, rüşvet yüz kızartıcı suçları veya emre itaatsizlikte ısrar, firar gibi askeri suçları işleyenlerin sözleşmeleri HAGB, erteleme kararı olsa dahi feshedilir. Örneğin; emre itaatsizlikte ısrar suçundan ceza alan uzman çavuşun ve sözleşmeli erin sözleşmesi herhalde feshedilir. Uzman erbaş hakkında yargılama halen devam ediyorsa bu durum sözleşme fesih gerekçesi olmaz.
Uzman erbaş ve Sözleşmeli erlere aşağıdaki suçlardan verilecek cezalar sözleşme feshini doğrudan gerektirir;
- devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar
- basit ve nitelikli zimmet,
- irtikâp,
- iftira,
- rüşvet,
- hırsızlık,
- dolandırıcılık,
- sahtecilik,
- inancı kötüye kullanma,
- yalan yere tanıklık,
- yalan yere yemin,
- cürüm tasniî,
- ırza geçmek,
- sarkıntılık,
- kız, kadın veya erkek kaçırmak,
- fuhşiyata tahrik,
- gayri tabiî mukarenet,
- dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı hariç kaçakçılık,
- resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma,
- devlet sırlarını açığa vurma,
- firar,
- amir veya üste fiilen taarruz,
- emre itaatsizlikte ısrar,
- üste hakaret,
- mukavemet,
- fesat,
- isyan,
- siyasi faaliyetlerde bulunma
Kasıtlı Suçlarda 30 Gün Kuralına Bağlı Fesih
Hem uzman erbaş hem de sözleşmeli er ve erbaşlar kasıtlı suçlardan ötürü 30 günden fazla hapis cezası alırlarsa sözleşmeleri feshedilir. Verilen cezanın doğrudan hapis cezası olması şarttır. 30 günden fazla verilen ceza hakkında erteleme, seçenek yaptırıma çevirme veya HAGB verilmişse sözleşme feshedilmez. Örneğin, yaralama suçundan 3 ay hapis cezası verilmişse sözleşme feshedilir. Ancak bu 3 ay ertelenmiş veya HAGB kararı verilmişse sözleşme feshedilmez. Taksirli suçlar dışında kalan suçlar(kasıtlı) için geçerli olan bu kural her iki meslek grubunu da ilgilendirir. Fakat uzman erbaş ve sözleşmeli er ve erbaşlar açısından şu ayrımı yapmak gerekir.
Sözleşmeli erbaş ve erler için; “ğ) Taksirli suçlar hariç olmak üzere bir suçtan bir ay ve daha fazla hapis cezası ile mahkum olmamak,”
Uzman erbaşlar için; “c) Taksirli suçlar hariç olmak üzere diğer suçlardan adlî veya askerî mahkemeler tarafından otuz günden daha fazla süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkûm olanların, “
Taksirli Suçlarda 6 Ay Kuralına Bağlı Fesih
Uzman erbaşlarda taksirli suçlardan dolayı altı ay veya daha fazla süreli hapis cezası verilmişse sözleşme feshedilir. Ancak bu ceza hakkında erteleme veya HAGB verilmişse sözleşme feshedilmez. Sözleşmeli erlerde taksirli suçlarla ilgili olarak herhangi bir süre öngörülmemiştir. Dolayısıyla taksirli bir suçtan ötürü ceza alan bir sözleşmeli erin sözleşmesi feshedilmez.
Hükmün açıklanmasının geriye bırakılması (HAGB) kararı verilen uzman erbaşların sözleşmesi feshedilebilir mi? Bu durumda suç türüne bakmak gerekir. Tablodaki A grubu suçlardan ise sözleşme feshedilir. Erteleme için de aynı durum söz konusudur. Örneğin firar, emre itaatsizlikte ısrar, izin tecavüzü gibi suçlardan HAGB alınsa dahi sözleşme her zaman feshedilir.
|
A- Aşağıdaki suçlardan verilen ceza, ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse veya affa uğrasa dahi sözleşme feshedilir.
|
B- Bu durumda ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse veya affa uğrasa sözleşme feshedilmez.
|
C- Bu durumda ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse veya affa uğrasa sözleşme feshedilmez.
|
|
HER DURUMDA FESİH SONUCU DOĞURAN SUÇLAR: Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin, cürüm tasniî, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, kadın veya erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri tabiî mukarenet, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, mukavemet, fesat, isyan, As. C. Kanunu’nun 148. maddesinden mahkum olanlar
|
Taksirli suçlar hariç olmak üzere diğer suçlardan adlî veya askerî mahkemeler tarafından otuz günden daha fazla süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkûm olanlar
|
Taksirli suçlar nedeniyle altı ay veya daha fazla süre ile hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkûm olanlar (Sadece Uzman Erbaşlar)
|
Uzman Erbaş/Sözleşmeli Er Sözleşme Feshi Davası
Uzman erbaş ve sözleşmeli erlerin geçmişte işlediği suçlardan ötürü aldıkları cezalar adli sicilden silinmiş olsa dahi güvenlik soruşturmasında ortaya çıkmaktadır. Örneğin; personel hakkında 2016 yılında hırsızlık suçundan HAGB kararı verilmişse bu ceza adli sicil kaydında görülmez. Uzman erbaş göreve başlar ve ancak daha sonra güvenlik soruşturmasında bu husus ortaya çıkar ve sözleşmesi feshedilir. Personel suçu 18 yaşından küçükken işlediyse bu durumda sözleşmesinin feshedilmemesi gerekir. Çünkü suça sürüklenen çocukların adli geçmişleri hiçbir kurumla paylaşılamaz. Bu hususlarda detaylı ve doğru bilgiyi hukuk büromuza ulaşarak askeri avukatlarımızdan alabilirsiniz.
Sözleşmenin feshine bir suçtan ötürü verilmiş bir ceza sebep olmuşsa bu durumda tek çare idari dava açmaktır. Bu dava sözleşme feshinin tebliğinden itibaren 60 gün içinde açılmalıdır. Dava açarken meslek öncesi dönemde veya meslek sonrası dönemde olsun uzman çavuş veya sözleşmeli erler tarafından işlenmiş suçlardan verilen cezalar önemle incelenmelidir. Göz önüne alınacak kriterler şu şekilde incelenebilir?
- Suçun işlendiği tarih,
- Suç işlenirken ki yaş,
- Suçun Türü,
- Suçun askeri suç olup olmadığı,
- Suçun yüz kızartıcı suç olup olmadığı,
- Cezanın Türü(Hapis-Para Cezası)
- Suçun Kasıtlı mı Taksirli mi olduğu,
- Erteleme-HAGB Seçenek Yaptırımlara Çevirme Olup Olmadığı
Hapis cezası kaynaklı olarak uzman erbaş sözleşme feshi davası son görev yapılan yerdeki idare mahkemesinde açılır. Bu davada askeri avukattan yardım almak ve danışmak için bize ulaşın.